چشم اندازی بر شهر و بخش قروه درجزین
شهید آیت ا... دکتر محمد مفتح
بسمه تعالی
به نام آنکه بی مثل و مثال است زبان در وصف حالش گنگ و لال است
نخست سپاس فراوان خداوند سبحان را که لطف و کرم خود را بی منت به تمام بندگان خود از جمله مردم فهیم، با فرهنگ و متدین بخش قروه درجزین ارزانی داشته است و سپس ما که در شناساندن جلوه های بی مانند دولت در جای جای این شهر و بخش در حد توان شکرگذار درگهش خواهیم بود گر چه :
از دست و زبان که بر آید کز عهده شکرش به در آید
« مقدمه »
و اینک چند شاهد از گذشته های این شهر :
1- به قول احمد صابری همدانی مولف تاریخ مفضل همدان قدیمی ترین سند در معرفی قروه شاید اشعار (( ابوالفاء )) شاعر تازی سرای همدان باشد که در توصیف همدانو نواحی آن از قروه به عنوان قروذ نامه برده است که این اشعار در کتاب اخبار البلدان ابن الفقیه همدانی متوفا ی340 نسخه خطی مخصوص آستان قدس رضوی درج استو در اشعاری چنین می گوید 2- کتاب نزهه القلوب که در سال 730 ه.ق به وسیله حمدا... مستوفی نگارش یافته است که در این کتاب همدان را به پنج ناحیه تقسیم کرده است و در صفحه 81 در ناحیت چهارم آورده است. ناحیت چهارم اعلم- سی و پنج پاره دیه است : اشوند و ادمان و استوزن و نوار و قروک که معظم قرای آن که در متن فوق با کمی تخفیف و تصحیف به اسامی شوندو عمان و سوزن و نوار و قروه بر می خوریم که هماینک اسامی ذکر شده ابتدایی روستاهای همجوار این شهر قروه می باشند که در این صورت قروه در قرن هشتم دارای هزار خانوار بوده است.
3- و لغت نامه دهخدا نیز از قروه به عنوان محلی که دارای قنات های متعدد و محصولات متنوع و بخصوص صاحب دکانها و مغازه یاد کرده است.
4- در تاریخ مفصل همدان جلد اول احمد صابری همدانی از حداقل از سیزده روستای قروه و نیز از خود قروه نام برده که در آن علمای بزرگی زندگی می کردند و یا بعضاً مدارس حوزوی در آنجا دایر بوده است از جمله شوند - درجزین – رازین – سایان – سوزن – شاهنجرین – عمان – کاج – کرفس – نیر – نظام آباد و قروه.
موقعیت جغرافیایی
تقسیمات کشوری
در تقسیمات جدید کشوری این بخش دارای یک شهر به عنوان قروه با مساحتی بالغ بر 244 هکتار و جمعیتی حدود 12000 نفر که از سال 1361 دارای شهرداری بودهو از یکی از مناطق قدیمی و تاریخی استان همدان به شمار می رود.
دهستانهای بخش قروه درجزین
دهستان درجزین علیا به مرکزیت روستای شاهنجرین با مساحت 635 کیلومتر مربع وسعت و با 29 روستا و جمعیتی بالغ بر 17227 نفر.
دهستان درجزین سفلی با 24 روستا و جمعیتی بالغ بر 13620 نفر به مرکزیت روستای درجزین با 207 کیلومتر مربع وسعت.
تجارت و بازار
قروه درجزین به عنوان یک مرکز تجاری بزرگ در شمال استان همدان از دیرباز مورد توجه مردم اطراف منطقه و شهرستانها و روستاهای خارج از استان همجوار مانند آوج، آبگرم، نوبران، سردرود، خدابنده، کبودراهنگ، فامنین و ... بوده است به طوریکه شهرت آن در کتب قدیمی درج و زبانزد عام و خاص می باشدو به جرأت می توان گفت بازار قروه درجزین پس از بازار شهر همدان دومین مرکز تجاری معروف بوده است و با سابقه بیش از 150 سال و در حدود 2000 مغازه در صنفهای مختلف تولیدیو خدماتی سهم قابل توجهی را در رونق اقتصادی و صنعتی منطقه داشته است.
کارخانه ها و کارگاههای صنعتی
1- کارخانه سیمان هگمتان با ظرفیت 6400 تن سیمان در روز و 700 نفر کارگر و مهندس که محصول آن به اقصی نقاط کشور و جهان صادر می شود.
2- شرکت مینو عسل با ظرفیت ؟ در روز تولید بیسکویت و شکلات با 75 نفر کارگر که محصول آن نیز به اقصی نقاط ایران و کشورهای همجوار صادر می شود.
3- شرکت دشت کرفس با تولید محصولات تبدیلی مانند رب، خیار شور و ... در ایجاد شغل و خرید محصولات کشاورزان بسیار موثر بوده است .
4- احداث کارخانه نورد فولاد اکباتان با اشتغال 1440 نفر و با تولید 3 میلیون تن فولاد در سال آینده روشنی را برای بخش نوید می دهد.
5- وجود 90 کارگاه قاب سازی در روستای کاج که محصول این کارگاهها نیز بعضاً صادر می شود.
6- شرکت وحدت صابرین با تولید روزانه ؟ تن شن و ماسه و محصولات سیمانی در جهت تأمین مصالح ساختمانی منطقه نقش اساسی دارد.
7- این بخش با تولید محصولات صنایع دستی همچون فرش، جوراب گیوه، جوراب، نمد و ... یکی از مناطق مهم استان می باشد که از گذشته تا به امروز نه تنها مایحتاج مردم منطقه را تأمین کرده بلکه در صادرات نیز نقش داشته و در تأمین مخارج خانواده بسیار موثر بوده اند .
8- وجود 13 شرکت حمل و نقل کالا برای حمل محصولات تولیدی منطقه به اقصی نقاط کشور بطوریکه سهم قابل توجهی در صادرات غیرنفتی در استان دارد.